سالیانه نزدیک به ۴ میلیارد مترمکعب آب از اصفهان به خوزستان سرازیر می شود

به گزارش صدای جویا به نقل از صاحب نیوز؛  اصفهان به سمت استان خوزستان سرازیر می شود. یکی از چالش‌های مهم جهان امروز، بحران آب است که طی یک قرن گذشته مصرف جهانی آب ۱۰ برابر و از بین رفتن آب هم ۸ برابر شده است. طبق آمارهای سازمان ملل متحد هنوز حدود ۱۱ درصد از مردم جهان (۷۸۳ میلیون نفر) فاقد دسترسی به آب هستند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۵ بیش از ۴۷ درصد مردم جهان در مناطق تنش آبی قرار داشته باشند. همین آمار اشاره دارد که سالیانه حدود ۳.۴ میلیون نفر به دلیل فجایع مرتبط با آب از بین می روند و هر ۲۰ ثانیه یک کودک به دلیل ضعف در سیستم‌های بهداشتی مرتبط با آب جان خود را از دست می‌دهند. در این وسط خاورمیانه که پذیرای ۶.۳ درصد از مردم دنیا است و تنها ۱.۴ درصد از منابع آب شیرین جهانی را در اختیار دارد، چالش‌های مرتبط با آب در خاورمیانه از مرز بحران نیز گذشته است. از بین ۱۰ کشوری که بیش‌ترین تنش آبی را دارا هستند ۸ کشور آن در منطقه خاورمیانه وجود دارند، که این منطقه دارای بالاترین نرخ کمیابی آب در جهان است و سه چهارم منابع آبی در این منطقه توسط ساکنان آن مصرف شده است. اندوخته‌های آب شیرین خاورمیانه در نیم‌قرن گذشته بیش از یک سوم کاهش یافته است، و همچنین بحران آب در خاورمیانه آن چنان است که برخی تحلیل گران جنگ‌های مرتبط با منابع آبی را برای آینده این منطقه پیش‌بینی می‌کنند. در همین ارتباط شبکه انگلیسی‌زبان «CNN» چندی پیش در خصوص بحران سوریه گزارشی منتشر کرد و با اشاره به اینکه سوریه در ۵ سال گذشته شاهد یکی از سخت‌ترین خشک‌سالی‌های دوره مدرن بوده است با مطرح کردن که (آیا تامین آب باعث بروز خشونت‌ها در سوریه شده است یا نه؟) با اینکه در بین کشورهای خاورمیانه، جمهوری اسلامی ایران از وضع آبی بهتری برخوردار است، اما این بدین معنا نیست که در حوزه آب دچار بحران نباشد. برخی کارشناسان، کم آبی را بزرگ‌ترین بحران پیش روی کشور ایران قلمداد کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهد درحالی‌که درصد جهانی نابودی آب تازه ۷.۳ درصد است، این شاخص برای ایران (۶۷.۷ درصد برابر میانگین جهانی) است. سرانه آب شیرین کشورمان در سال ۱۹۷۰ حدود ۴۷ هزار و ۷۰ مترمربع بوده است که در سال ۲۰۰۱ به ۲ هزار و ۷۹ مترمربع کاهش یافته است و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۲۵ به ۱۵ هزار و ۵۵ مترمربع برسد. با این وصف همان‌گونه که حجت السلام روحانی به منابع آب کشور اشاره داشته‌اند: بحران آب در تنگنا و فشار فزاینده‌ای قرار دارد و لذا مدیریت آن را با مشکلات پیچیده‌ای روبرو ساخته است. بی‌شک یکی از مصادیق این پیچیدگی بحث انتقال آب از حوضه کارون بزرگ به حوضه زاینده‌رود نصف جهان اصفهان است. در این طرح انتقال آب، پیش‌بینی شده است با احداث تونل موسوم به بهشت‌آباد سالیانه ۷۷۰ میلیون مترمکعب آب از سر شاخه کارون به حوضه زاینده‌رود انتقال یابد. پروژه بهشت‌آباد و طرح انتقال آب کارون که (طبق گفته رئیس وقت شورای شهر اصفهان ۴ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم دارد) واکنش‌های کاملا متضادی را در دو استان اصفهان و خوزستان ایجاد کرده است. **رود کارون: پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه ایران است، این رود با درازای ۹۵۰ کیلومتر طولانی‌ترین رودی است که تنها در داخل ایران قرار دارد و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتی‌رانی است. روزانه ۲۰ هزار مترمکعب آب از رودخانه کرخه توسط آبراهی به نام کانال شهید چمران ساوه‌ای به رودخانه کارون منتقل می‌شود. اما برای رسیدن به نتیجه ابتدا در این گزارش به معرفی زاینده‌رود نیز می‌پردازیم: زاینده‌رود یا همان زنده رود به معنی دهنده زندگی، بزرگ‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است، حوزه رودخانه زاینده‌رود ۴۱ هزار و ۵۰۰ کیلومترمربع است، که جریان آب این رودخانه در مطلوب‌ترین شرایط ۱.۲ کیلومترمربع در سال و یا ۳۸ مترمکعب در ثانیه است. **طرح بهشت‌آباد: عنوانی است که برای انتقال آب از منطقه زاگرس به فلات مرکزی ایران به‌کاربرده می‌شود. این طرح در سال ۸۴ توسط مجلس کد اجرایی خورد اما با روی کار آمدن دولت نهم متوقف شد. تخصیص اولیه طرح، انتقال حدود یک میلیارد مترمکعب آب در دولت هشتم بود که در مطالعات اخیر در دولت دهم به ۵۸۰ میلیون مترمکعب کاهش یافت. این طرح اخیراً توسط مشاورین فرانسوی و اتریشی ارزیابی شده است. هدف این طرح رفع کمبود آب آشامیدنی و صنعتی استان‌های اصفهان، یزد، کرمان و چهارمحال بختیاری است. این طرح شامل احداث سد ذخیره‌ای و مخزنی به ارتفاع حدود ۱۸۰ متر در محل تقاطع رودخانه‌های کوهرنگ و بهشت‌آباد است. حجم مخزن این سد حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب است. این سد آب بهار و زمستانه این دو رودخانه را تنظیم می‌کند. البته پیش از رسیدن آب به فلات مرکزی سهم استان‌های خوزستان و چهارمحال بختیاری داده خواهد شد. مهندس ممتاز پور مدیر طرح انتقال آب بر آن است که انتقال آب با در نظر گرفتن تامین نیاز بالادست رودخانه در استان‌های چهارمحال بختیاری و خوزستان انجام خواهد شد و هیچ تاثیر منفی به شکل معناداری در پی نخواهد داشت. به گفته وی در این طرح تمام مصارف فعلی و آتی استان چهارمحال بختیاری تا نیم‌قرن آینده در نقطه‌ای که سد زده می‌شود پیش‌بینی شده است. از آنجا که متوسط میزان آب رودخانه کارون ۳۰ میلیارد مترمکعب است برداشت نزدیک به نیم میلیارد مترمکعب تاثیر منفی معناداری بر کارون نخواهد گذاشت. همچنین درحالی‌که کل سفره‌های آب زیرزمینی این منطقه در عمق حداکثر ۱۰۰ متری زمین است بیش از ۹۵ درصد طول تونل در عمق بیش از ۴۰۰ متری سطح زمین است و از منطقه زمین‌شناسی تقریبا غیرقابل نفوذ است و در نتیجه این طرح فاقد عوارض منفی زیست‌محیطی است. نگاهی گذرا به مطالب مطبوعات، سایت‌ها و حتی موضع‌گیری‌های مسئولین در استان‌های اصفهان، خوزستان نشان می‌دهد. که بحث انتقال آب کارون آرام حوزه مباحث کارشناسی به حوزه سیاسی ورود پیدا کرده است. حال توجه شما را به مطالب مطبوعات، خبرگزاری‌ها مختلف در خصوص انتقال آب از کارون به زاینده‌رود جلب می‌کنم: حسین محمدرضایی در گفتگویی با یکی از رسانه ها اظهار داشت: در حال حاضر میزان حجم آب مخزن سد زاینده‌رود حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب است که مقدار زیادی از این حجم رسوب، و هر روز از حجم آب آن کاسته می‌شود. وی با توجه به میزان ناچیز آب در پشت سد افزود: قطعاً آب برای کشت پائیزه بازنخواهد شد ولی کشاورزان نسبت به ۱۳ درصد کاهش بارندگی حوزه کوهرنگ در مقایسه با بلندمدت ۲۵ ساله، ۸۷ درصد حق آبه خود را می‌خواهند و خواسته‌ی آن‌ها این است که با بارندگی‌های سال زراعی (۹۱-۹۲) باید ۱۳ درصد از حق آبه هایشان نسبت به کمبود بارندگی‌ها کسر و بقیه آب به آن‌ها داده شود. **روزانه بیش از یک میلیون مترمکعب از آب ذخیره سد زاینده‌رود کم می‌شود رئیس انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان گفت: با توجه به ورودی آب به سد زاینده‌رود به میزان ۸ مترمکعب در ثانیه و خروجی بالای ۲۰ مترمکعب در ثانیه در ۲۴ ساعت بیش از یک میلیون مترمکعب از حجم آب سد مصرف می‌شود. این عضو کارگروه آب، کشاورزی و منابع طبیعی فرمانداری شهرستان اصفهان در خصوص مصرف آب خروجی از سد، گفت: مقدار ۱۰ مترمکعب آب در ثانیه برای شرب استان اصفهان وارد تصفیه‌خانه بابا شیخ علی می‌شود و حدود ۲ مترمکعب صنایع اصفهان برداشت و حدود ۲ مترمکعب برای استان یزد و بقیه آن در استان چهارمحال و بختیاری پمپ پاژ می‌شود. محمدرضایی با اشاره به اینکه خشکی زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی تاثیر زیادی بر روی کویرزایی در شرق اصفهان داشته است، اظهار داشت: این موضوع خسارت‌های زیست‌محیطی زیادی از جمله کویر زایی بر روی منطقه خواهد داشت و با وزش بادهای شرقی، غربی ریز گردهای منطقه شرق که هم آلودگی دارند و هم سوزنی شکل هستند، با تنفس آن بر روی مجاری تنفسی مشکل ایجاد می‌کند. **تالاب‌ها باید از بالاترین درجه حفاظتی برخوردار باشند این کشاورز نمونه اصفهانی در تولید محصولات ارگانیک در مورد تالاب بین‌المللی گاوخونی، افزود: در کنوانسیون رامسر که در سال ۱۹۷۱ میلادی ۴۲ سال پیش در شهر رامسر به همین نام پایه‌ریزی شد پای پیمانی را امضاء کردند که در بخشی از آن آمده است که «تالاب‌ها باید از بالاترین درجه‌ی حفاظتی برخوردار باشند.» وی افزود: اما متاسفانه به رغم وجود چنین التزام هوشمندانه‌ای باید اعتراف کرد که در طول چهار دهه گذشته نه تنها از شتاب زوال تالاب‌ها کاسته نشد بلکه شدت هم یافته است و با ادامه این روند تالاب گاوخونی کاملاً خشک‌شده و با خشک شدن تالاب بین‌المللی گاوخونی علاوه بر مشکلات زیست‌محیطی، این تالاب نیز از لیست کنوانسیون رامسر خارج خواهد شد. **هنوز چشم خیلی از صنایع و استان‌های دیگر به دنبال آب زاینده رود رئیس انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان در پاسخ به استاندار جدید خوزستان که طی مصاحبه‌ای گفته است من هر شش نیروگاه را از مسیر کارون خارج می‌کنم، گفت: اگر به این راحتی بود ما هم دو نیروگاه سوختی آبی اصفهان که هم مصرف آب دارد و هم آلودگی شدید هوا از کار می‌انداختیم، جلوی انتقال آب از حوزه زاینده‌رود را می‌گرفتیم، از برداشت آب برای صنعت و پالایشگاه جلوگیری می‌کردیم. وی گفت: نیروگاه‌های برق آبی خوزستان که به غیر از مقداری تبخیر آب در دریاچه‌های ایجادشده پشت سدها، نه مصرف آب دارد و نه آلودگی هوا، و با توجه به میزان بیش از ۳۰ میلیارد مترمکعب آب خوزستان در سال، دم از بی‌آبی می‌زنید، در صورتی که زاینده‌رود اصفهان با این همه برداشت و مصرف‌کننده دارد، در سال‌های نرمال تنها یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب دارد. محمدرضایی افزود: چرا باید مسئولان و مردم محترم آن استان با این مقدار عظیم آب همچنان ناشکری کنند، اگر جای مردم اصفهان بودید که آب شرب موجودشان با مشکل روبروست چه می‌کردید و با این همه مشکل هنوز چشم خیلی از صنایع و استان‌ها به دنبال آب نداشته‌ی زاینده‌رود است. ** ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب اصفهان به خوزستان ریخته می‌شود دبیر کمیته زراعت نظام صنفی کشاورزی شهرستان اصفهان گفت: از منطقه فریدن استان اصفهان حدود یک میلیارد مترمکعب آب خارج‌شده و به سر شاخه‌های رود دز خوزستان ریخته و همچنین از شهرستان سمیرم حدود ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب به سر شاخه‌های رودخانه کارون می‌ریزد. وی افزود: سالانه به طور متوسط حدود ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب استان اصفهان به استان خوزستان ریخته می‌شود بنابراین توقع زیادی نیست که ما برای شرب خود مقدار یک چهارم این آب را برای حیات خود بخواهیم. رئیس انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان افزود: مسئولان و مردم محترم خوزستان فکر می‌کنند کم آب شدن رودخانه کارون در سال‌های اخیر از انتقال آب به زاینده‌رود است در صورتی که در حال حاضر از دو تونل اول و دوم کوهرنگ به ترتیب ۳۰۰ و ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب در سال به طور متوسط انتقال می‌یابد. وی ادامه داد: کم شدن آب کارون ربطی به زاینده‌رود ندارد قسمتی از کمبود آب آن به دلیل خشک‌سالی است که در ایران و کل منطقه اتفاق افتاده و قسمتی از آن ب به دلیل ذخیره آب کارون پشت سدهای در مسیر آن است. **برای جاری بودن زاینده‌رود از سخنان شعارگونه باید دست کشید نائب رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان عنوان کرده است: «برای جاری بودن همیشگی آب زاینده رود باید از سخنان شعارگونه دست کشیده و طرح بزرگ بهشت آباد را در اولویت نخست قرار داد.» **راه‌اندازی پروژه بهشت‌آباد یکی از مهم‌ترین نیازهای اصفهان حمیدرضا فولادگر، نماینده اصفهان هم تاکید کرده است: «راه‌اندازی پروژه بهشت‌آباد یکی از نیاز‌های استان اصفهان محسوب می‌شود». ** مخالفت با انتقال آب رود کارون به زاینده‌رود منطقی نیست نماینده مردم شاهین‌شهر، میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه طی جلسه‌ای که با رئیس‌جمهور داشته‌ایم، مشکل آب زاینده‌رود مطرح شد، تصریح کرد: در این جلسه همچنین فیلم مستندی در زمینه مشکلات نبود آب در استان به نمایش گذاشته شد که رئیس‌جمهور و معاون اجرایی وی را تحت تأثیر قرارداد. وی اضافه کرد: در جلسات دیگری که برگزار شد از جمله جلسه با وزیر اطلاعات، موضوع آب زاینده‌رود مطرح شد و همچنین در جلسه‌ای که با معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور صورت می‌گیرد، درصدد طرح این موضوع هستیم تا بتوانیم این مشکل را رفع کنیم. نماینده مردم شاهین‌شهر، میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی گفت: هدف از انجام جلسات متعدد با مسئولان نظام را آگاه‌سازی از اهمیت و ضرورت مشکل آب زاینده‌رود دانست. وی از لزوم انجام طرح سد یلان خبر داد و اظهار کرد: طرحی به نام سد یلان در فریدون‌شهر انجام می‌شود که جزو ضروریات مطرح شده است و باید در ارتباط با این طرح تصمیم‌گیری‌هایی انجام شود. حاجی دلیگانی ادامه داد: با انجام این طرح سالانه ۵۸۰ میلیون مترمکعب آب را به مرکزیت استان و شهرهای پیرامون شمال اصفهان انتقال داده می‌شود که تأثیر به سزایی در رفع مشکل آب استان دارد. نماینده مردم شاهین‌شهر، میمه و برخوار در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: با توجه به اینکه بخشی از رود کارون به خلیج‌فارس منتقل می‌شود، عقل حکم می‌کند تا اجازه ندهیم آب شیرین به آب‌های شور کشور وارد شود و مخالفت با انتقال آب رود کارون به زاینده‌رود منطقی نیست. **شش میلیون نفر در حوزه آب شرب از زاینده‌رود استفاده می‌کنند معاون سیاسی امنیتی استانداری اصفهان تاکید کرد: در هر صورت نباید فراموش کرد که در حوزه آب شرب از سد زاینده‌رود شش میلیون استفاده‌کننده داریم و باید در هر صورت باید این نکته را در نظر می‌داشتیم. در استان خوزستان، اما، واکنش‌ها کاملا متفاوت بوده است. در اهواز مسئولین و مردم با مضع گیری‌ها و تشکیل زنجیره انسانی مخالفت خود را به انتقال آب از سرچشمه‌های کارون اعلام کرده‌اند. اما بد نیست توجه مخاطبان عزیزمان در استان خوزستان را به نکات زیر جلب کنم: **جمعیت استان اصفهان: بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۸۸ استان اصفهان دارای ۲۳ شهرستان، ۴۵ بخش، ۹۸ شهر و ۷۲۰ دهیاری است. جمعیت استان اصفهان طبق نتایج سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، برابر با ۴۸۱۵۸۶۳ نفر، شامل ۲۴۵۱۶۴۷ نفر مرد و ۲۳۶۴۲۱۶ نفر زن بوده که در ۱۴۱۰۲۳۶ خانوار زندگی می‌کنند. جمعیت ساکن در نقاط شهری ۴۱۱۱۳۵۵ نفر و جمعیت ساکن در نقاط روستایی ۷۰۴۵۰۸ نفر است. از این جمعیت ذکرشده اصفهان پیش از ۲۰۰ هزار نفر آن‌ها خوزستانی هستند که در شهرهای اصفهان همچون شاهین‌شهر، خمینی‌شهر و نجف‌آباد زندگی می‌کنند که همه این جمعیت ساکن در اصفهان که از شهرهای مهم خوزستان همانند: اهواز، خرمشهر، آبادان، شوش، ایذه و رامهرمز به اصفهان مهاجرت کرده اند، که مصرف آشامیدنی و استحمام آن‌ها از سد نیمه‌جان زاینده‌رود است. **اکثر جمعیت شاهین‌شهر خوزستانی است علیرضا جهانگیری عضو شورای شهر شاهین‌شهر اظهار کرد: جمعیت شهرستان شاهین‌شهر و میمه بیش از ۱۴۰ هزار نفر است که بیش از ۱۱۰ هزار نفر این جمعیت اقوام مهاجرپذیر هستند که اکثریت آن‌ها را خوزستانی‌ها تشکیل می‌دهند. ** میزان مصرف سرانه آب در استان اصفهان حدود ۲۰۰ لیتر اعلام شد رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان در گفت‌وگو با فارس خاطرنشان ساخت: تابستان سال جاری یکی از گرم‌ترین فصول سال در چندین سال گذشته بوده است. امینی به سرانه مصرف آب اشاره کرد و اعلام نمود: در حال حاضر میانگین میزان مصرف سرانه آب در استان اصفهان حدود ۲۰۰ لیتر در شبانه‌روز و متوسط مصرف سرانه مسکونی ۱۶۲ لیتر در شبانه‌روز است که این میزان مصرف طی سال‌های اخیر با فرهنگ‌سازی که توسط شرکت آب و فاضلاب در جامعه صورت گرفته کاهش یافته است. جمع‌بندی اینکه، بحران آب نه تنها در ایران که در اکثر کشورهای منطقه یک بحران اساسی و موضوعی مرتبط با امنیت ملی محسوب می‌شود. بر این اساس تنظیم، استحصال، ذخیره‌سازی، انتقال و به طور کلی مدیریت منابع آبی نیاز به یک رویکرد کاملاً کارشناسی محور دارد، لذا قضاوت یک طرفه هم استانی های عزیز در خوز ستان بدون تحقیق در خصوص پروژه انتقال آب کارون به خوزستان ممکن است کمی به دور از انصاف باشد اما امیدواریم آنچنان نزولات آسمانی بر این دو سرزمین ببارد که احتیاجی به این گونه مسائل نباشد. گزارش از: «نورالله جویا»