کالایی شدن آموزش در ایران

به گزارش پایگاه خبری صدای جویا از اصفهان، ایمان نمدیان پور جامعه‌شناس طی یادداشتی به کالایی شدن آموزش در نظام آموزش‌وپرورش اشاره کرده و گفته است؛ یکی از بنیادی‌ترین نهادهای موجود برای بسط و انتقال مقوله فرهنگ و پروسه اجتماعی شدن محسوب می‌شود. در ایران نهاد آموزش‌وپرورش اسلامی یکی از مهم‌ترین اهداف خود را بسط ایده آموزش اسلامی و پرورش دانش آموزان در یک بستر برابر و فارغ از تبعیض و نابرابری می‌داند. به‌طور مشخص اهداف ایدئال این نظام که بر گرفته از قرآن، آیات و سنت پیامبر(ص) است. نشان از خواستگاه برابر انسان‌ها در تمام شئون زندگی دارد و کمک به مستضعفان به‌مثابه یک آرمان و ایدئولوژی در ذهنیت این نظام وجود دارد. حکومت اسلامی تلاشش ساخت یک موقعیت آموزشی برابر برای تمام دانش آموزان فرای موقعیت اقتصادی نظام خانواده است. آن‌چنان‌که می‌دانیم تفاوت و تمایز گذاری انسان‌ها در آموزش با روند برابر دیدن انسان‌ها تناقض دارد و به کودک در کودکی و شاید در سنین دیگر ضربه شدید وارد کند. اگر این تمایز به‌صورت سیستماتیک به وساطت دولت به مثابه یک نهاد قدرتمند عمومیت پیدا کند و دولت از خصوصی شدن مدارس حمایت کند ما شاهد نابرابری در آینده کودک خواهیم بود. این امر ضربه‌ای به آینده آموزشی و شغلی طبقات کم در آمد خواهد زد، زیرا آن‌ها توان رقابت با امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری طبقات مرفه از بعد آموزشی را نخواهند داشت. ریشه‌های این نگاه را می‌توان در معرفت‌شناسی نظام سرمایه‌داری کشف کرد. خواستگاه روشنگری اساساً با نفی نابرابری و سلطه کلیسایی آغاز می‌شود. چنین ایده‌هایی در روند مدرنیته و مدرنیزاسیون پیامدها و نتایج دیگری را به عرصه زیست جهان کشاند. می‌توان گفت قسمتی از جهان معاصر از پیامدهای ناخواسته‌ی ایده‌ی روشنگری بوده است و جهان مدرن اساساً برساخت دو وضعیت مشخص است.رشد جهان علمی تکنولوژیک و ظهور نظام سرمایه‌داری و عقل سود محور! به طور مشخص هیچ نقطه‌ای از جهان فارغ از این دو رخداد نیست و ما در دیالکتیک این دو وضعیت در حرکت و تکاپو هستیم و آنچه سیاست‌های کلی جهان را سامان می‌دهد همان سرمایه‌داری افسارگسیخته است که در سرتاسر جهان به مثابه یک وضعیت هژمونیک حضور دارد. می‌توان گفت فرآیند اقتصادی شدن و کالایی شدن همه موجودات، از دست آوردهای نظام سرمایه‌داری و به‌طور مشخص نئولیبرالیسم است. با این نگاه نه همه دانش بلکه قسمت اعظم دانش در تسخیر ایده‌ی نئولیبرالیسم در آمده است و چنین جهانی از بعد بنیادی بستری برای کالایی شدن و پولی شدن تمام شئون زندگی انسان‌ها فراهم کرده است که از نتایج بی‌واسطه آن ظهور نابرابری آموزشی و پرورشی است. اساس نئولیبرالیسم بر سود حداکثری بنا نهاده شده است و چنین نگاه سود محوری در حیاط نظام آموزشی با تفکیک دانش آموزان، دقیقاً بر مبنای پول، خود را آشکار می‌کند. تمایزی که نه به وساطت دانش بلکه به وساطت سرمایه شکل می‌گیرد و روندهای آموزشی را متأثر از خود می‌کند. این امر به معنای کالایی شدن دانش در حیات علم محسوب می‌شود و به یک معنا روند ایده علم و نظام پرورشی در زیر سلطه منطق اقتصادی شدن قرار می‌گیرد. در این ایده دانش‌آموز نه به‌مثابه یک انسان فرای موقعیت ساختاری بلکه انسان به وساطت منطق اقتصادی نگریسته می‌شود. مطابق این منطق مدارس به‌صورت انضمامی به دو نوع کلی تقسیم می‌شوند؛ در یک‌سو مدارسی با امکانات خاص و آموزش‌های ویژه و معلمانی با سوابق درخشان و در سوی دیگر مدارسی فاقد امکانات استاندارد برای رشد فکری و جسمی دانش‌آموز! به این رخ داد می‌توان به مثابه یک امر مسئله مند نگریست زیرا بسیاری از انسان‌ها و دانش آموزان را چه به‌صورت خودآگاه و چه به‌صورت ناخودآگاه درگیر یک نابرابری کرده است.

انتهای پیام/ج