تحريم با اقتصاد ايران چه كرد؟

به گزارش پایگاه خبری اصفهان سبز از تهران ، محمدرضا يوسفی نویسنده و نظریه پرداز با انتشار یادداشتی با عنوان«تحريم با اقتصاد ايران چه كرد؟» به شرح زیر آورده است:

اقتصاد ايران در دهه 1390، ضعيف شده، در آمد سرانه كاهش يافته است. فقر گسترده تر از گذشته شده و شدت آن نيز افزوده شده است. به طور كلي متغيرهای اقتصادی روندي نزولی داشته است. طبق گزارش مرکز آمار ایران درآمد خالص ملی سرانه هر ايرانی در سال 1402 نسبت به سال 1390 ( سيزده سال قبل) به میزان ۲۰درصد کاهش یافته است( دنياي اقتصاد، 3 / 9/ 1403) روند سرمايه گذاري نيز متغير كليدی برای چشم انداز آينده كشور است.

سرمايه گذاري امروز به معنای رشد زيرساخت های توليد، اشتغال بيشتر و رشد اقتصادي و در نهايت رفاه نسل آينده است. اما سرمایه‌گذاری سرانه در سال ۱۳۹۰، به طور متوسط ۱۱٫۳ میلیون تومان بوده كه در سال 1402 به ۴٫۳ میلیون تومان رسيده است( فردای اقتصاد، ا/ 7/ 1402). يعني تقريبا پس از سيزده سال، سرمايه گذاري سرانه 38 درصد سال 1390 است. كاهش شديد سرمايه گذاری سرانه به معنای كاهش اشتغال، رشد اقتصادی و رفاه جامعه در آينده است.

بدون ترديد عوامل متعددی در به وجود آمدن شرايط كنونی موثر بوده است. و با توجه به روند يادشده در دوره تحريم، روشن است كه تحريم متغيری كليدي در ايجاد وضعيت كنونی است. اين روزها نيز بحث از تحريم و راههای برون رفت از آن در محافل عمومی و سياسی مورد توجه مجدد قرار گرفته است. برخی بر اين باورند كه مسئله اصلی كشور، تحريم نيست. به اعتقاد آنان ساختارهای اقتصاد كشور موجب شده است اقتصاد ايران نتواند رشد كند. آنان سهم تحريم در به وجود آمدن شرايط كنونی را حداكثر 20 درصد ارزيابی می كنند.

به واقع اقتصاد ايران پيش از تحريم با چالش هايی مواجه بوده است كه برخی از آنان به ساختار قانونی، سياسی و اقتصادی كشور باز می گشت. با اين وجود، اقتصاد ايران با روندی كند و البته با فراز و فرود، رشد مثبت را تجربه می كرد. حكايت ما حكايت اتومبيلی بود كه در يك اتوبان با سرعتی پايين در حال حركت بوده و ديگر اتومبيل ها كه به روز بوده و شرايط مناسب تری دارند، به سرعت از كنار ما رد می شدند و ما با حسرت به آنان نگاه مي كرديم.
اما شوك تحريم در سال 90 به اقتصاد ايران موجب شد تا ما به طور كلي از مدار اقتصاد جهان خارج شويم. مانند اينكه اتومبيل فرسوده با سرعت اندك را از اتوبان خارج كرده باشيم. در اين صورت همان سرعت اندك را نداريم. ماشين در مسير خاكی متوقف شده است. در این شرايط چه بايد كرد؟ اولين قدم باز گرداندن اتومبيل به اتوبان است تا هر چند با سرعتی اندك اما در كنار سايرين به حركت ادامه دهد.

واقعيت اين است كه اقتصاد ايران نيز از مدار اقتصاد جهانی خارج شده است. سهم ايران از تجارت جهانی 2.2 درصد بوده كه الان به دو صدم درصد رسيده است. و اين به معنای انزوای جهانی است. هيچ كشوری در انزوا نمی تواند پيشرفت كند. صنعت ايران فرسوده شده و با توجه به كاهش شديد سرمايه گذاری، امكان بازسازی آن با شرايط موجود وجود ندارد.
به گفته عضو كميسيون انرژی مجلس، برای چند سال متوالی سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش نفت کشور نیاز است تا بتوان میزان تولید نفت را در یک عدد قابل قبول حفظ کرد( تجارت نيوز، 15/ 7/ 1403). اين امكان نه برای نفت و گاز و نه برای ديگر صنايع بدون خروج از شرايط تحريمی وجود ندارد.

سخن اين نيست كه با خروج از تحريم، مشكلات اقتصادي كشور كاملا حل خواهد شد. سخن اين است كه با خروج از تحريم، ايران با همان سرعت اندك در جاده اقتصاد جهانی قرار گرفته و پس از آن بايد با نگاهی جامع به تدبير امور خود و سياستگذاری های اصلاحی اقدام كند. بنابراين اولویت اول بايد خروج از شرايط تحريمی باشد.