سزارین و سؤالات پیرامون آن

به گزارش پایگاه خبری صدای جویا از اصفهان، این برای آشنایی بیشتر خوانندگان خبرهای پزشکی با سزارین و سؤالات پیرامون آن به سراغ خانم دکتر ناهید مظاهری متخصص زنان و زایمان رفتیم.

• عمل سزارین چگونه انجام می‌شود؟

سزارین یکی از روش‌های رایج زایمان است و با بی‌هوشی عمومی یا بی‌حسی انجام می‌شود، برشی روی شکم و رحم داده می‌شود و نوزاد از رحم خارج می‌شود.

در واقع در سزارین نوزاد به‌جای عبور از مجرای زایمان (زایمان طبیعی) از برش ایجاد شده روی شکم و رحم خارج می‌شود.

• چه زمانی لازم است خانمی سزارین شود؟

*مواردی که زایمان پیشرفت نمی‌کند:

عدم پیشرفت زایمان شایع‌ترین دلیل برای انجام سزارین است که ممکن است به دلیل بازشدن ناکافی دهانه رحم یا بزرگ بودن سر جنین باشد.

*کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین:

ممکن است در حین زایمان جنین با کمبود اکسیژن روبرو شود و تغییراتی در ضربان قلب جنین ایجاد شود که پزشک مجبور به انجام سزارین به‌صورت اورژانسی شود.

*جنین در وضعیت غیرعادی قرار گرفته باشد:

مثلاً به‌جای اینکه با سر وارد لگن شود با پا وارد شود یا به‌صورت افقی در رحم باشد یا سر جنین خوب وارد لگن نشده باشد مثلاً چانه نوزاد رو به بالا باشد و جنین با پیشانی و صورت وارد کانال زایمان شود.

*بارداری‌های دوقلو، سه‌قلو یا چندقلو:

در این موارد سزارین برای جلوگیری از آسیب به جنین لازم است البته در بعضی از موارد حاملگی دوقلو با شرایط خاص می‌توان زایمان طبیعی انجام داد.

* مشکلات مربوط به جفت:

اگر پیش از شروع زایمان جفت شروع به جدا شدن از دیواره رحم کند یا جفت دهانه رحم را پوشانده باشد سزارین گزینه کم‌خطرتری است.

*مشکلات بند ناف:

در مواردی که بند ناف جلوتر از جنین وارد دهانه رحم شود یا در صورتی که بندناف در حین انقباضات فشرده شود باید سزارین انجام شود.

* بسیار بزرگ بودن جنین:

برخی جنین‌ها آن‌قدر بزرگ هستند که نمی‌توان آنها را با زایمان طبیعی خارج کرد مثلاً نوزادان مادران دیابتی.

*بیماری‌های مادر:

اگر به دلیل بیماری خاصی در مادر، زایمان طبیعی برای وی خطر جانی داشته باشد باید سزارین انجام شود یا اگر مادر عفونت‌هایی مثل تب‌خال تناسلی فعال یا سایر عفونت‌هایی را داشته باشد که امکان ابتلای نوزاد هنگام عبور از کانال زایمان وجود داشته باشد سزارین باید انجام شود.

*بیماری‌های نوزاد:

اگر نوزاد اختلالات رشد داشته باشد یا مشکلاتی مثل اسپاینا بیفیدا (بسته نشدن درست مجرای ستون فقرات) و یا هیدروسفالی داشته باشد باید سزارین انجام شود.

*سزارین قبلی:

درصورتی‌که مادری قبلاً سزارین شده باشد زایمان‌های بعدی نیز بهتر است به‌صورت سزارین باشد البته بسته به نوع برش روی رحم و سایر عوامل این امکان وجود دارد که در برخی موارد پس از سزارین قبلی زایمان طبیعی انجام شود.

• سزارین چه عوارضی نسبت به زایمان طبیعی دارد؟

1. احتمال عفونت بعد از سزارین نسبت به زایمان طبیعی بیشتر است به طوری که سزارین تا حد زیادی خطر ابتلا به عفونت و عوارض مرتبط با آن را افزایش می‌دهد. شایع‌ترین عفونت‌ها بعد از سزارین شامل عفونت دستگاه ادراری عفونت رحم و اندومتریت است.
2. میزان از دست‌دادن خون در سزارین نسبت به زایمان طبیعی خیلی بیشتر است و احتمال نیاز به انتقال خون هم وجود دارد.
3. احتمال چسبندگی بعد از عمل در سزارین وجود دارد هر عمل جراحی شکمی یا لگنی می‌تواند باعث بروز چسبندگی شود به همین دلیل زایمان طبیعی انتخاب ایمن‌تری نسبت به جراحی سزارین است.
4. *خطرات و عوارض بیهوشی مانند تهوع، استفراغ، سردرد شدید و… در سزارین وجود دارد که در زایمان طبیعی نیست.
5. احتمال لخته شدن خون در بدن و آمبولی ریه در سزارین خیلی بیشتر از زایمان طبیعی است.

*احتمال همه عوارض زیر در سزارین خیلی بیشتر از زایمان طبیعی است:

آسیب به رحم، آسیب به روده و مثانه، اختلالات جفت در بارداری‌های بعدی، مشکلات ناباروری، ایجاد یبوست، احساس خستگی و خواب‌آلودگی، احتمال افسردگی، عوارض و مضرات احتمالی داروهای بیهوشی روی جنین، مشکلات تنفسی در نوزاد، مرگ و میر بیشتر شیرخواران نسبت به زایمان طبیعی، افزایش احتمال یرقان یا زردی در نوزاد

• اگر خانومی در زایمان اول سزارین کرده باشد در زایمان دوم نیز باید سزارین کند؟

زایمان طبیعی به دنبال سزارین در موارد خاصی امکان‌پذیر است باید شرایط زیر وجود داشته باشد تا بتوان اجازه زایمان طبیعی به دنبال سزارین را داد:

1. برش سزارین قبلی باید برش افقی در پایین رحم باشد. در برش‌های عمودی روی رحم خطر بیشتری برای پارگی رحم وجود دارد و شانس زایمان طبیعی موفق کم است.
2. لگن به‌اندازه کافی بزرگ باشد تا اجازه عبور راحت را به جنین بدهد. سزارین قبلی نباید به دلیل تنگی لگن یا عدم پیشرفت زایمان باشد.
3. سابقه عمل جراحی وسیع روی رحم مثل میومکتومی یا پارگی رحم نداشته باشد.
4. بیماری یا عارضه پزشکی مثل جفت سر راهی یا فیبروم بزرگ نداشته باشد.

• مراقبت‌های بعد از سزارین چگونه است و چه مدت‌زمان طول می‌کشد تا بدن ریکاوری شود؟

مادر پس از سزارین حداقل باید ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بیمارستان بستری باشد تا روند بهبود و وضعیت نوزاد وی زیر نظر گرفته شود.

مواردی که بعد از سزارین در بیمارستان کنترل می‌شوند شامل علائم حیاتی، خونریزی و اندازه‌گیری میزان ادرار بیمار است. همچنین داروهای لازم از جمله آنتی بیوتیک‌ها و مسکن‌ها در بیمارستان برای بیمار تزریق می‌شود.

تا چند ساعت بعد از زایمان مادر باید ناشتا باشد، سپس با اجازه پزشک شروع به خوردن غذاهای سبک آبکی و نرم کند. از آزمایشات انجام شده به دنبال سزارین، اندازه‌گیری هموگلوبین بیمار برای ارزیابی میزان خونریزی وی می‌باشد.

تا ۲۴ الی ۴۸ ساعت بیمار در بیمارستان دقیقاً تحت‌نظر قرار می‌گیرد و سپس اگر وضعیت خوبی داشته باشد پس از دریافت آموزش‌های لازم برای شیردهی، مراقبت از نوزاد، مراقبت از بخیه‌ها و علائم خطر، بیمار مرخص می‌شود.

*مراقبت‌های پس از سزارین در منزل

1. مراقبت‌های پس از سزارین در منزل شامل استراحت کردن و داشتن خواب کافی است. بیمار باید راه برود چرا که راه‌رفتن به پیشگیری از یبوست و لخته شدن خون کمک می‌‌کند.
2. روزهای اول بعد از جراحی بهتر است غذاهای نرم و آبکی خورده شود و از خوردن غذاهای نفاخ مثل شیر و حبوبات خودداری شود.
3. محل زخم باید تمیز و خشک نگه‌داشته شود و در صورت داشتن پانسمان ضد آب بیمار می‌تواند بعد از ترخیص از بیمارستان حمام کند.
4. محل بخیه‌ها تا ۷۲ ساعت نباید شسته شود پس از بهبود اولیه زخم می‌تواند شکم‌بند استفاده کند.
5. بعد از ۷ تا ۱۰ روز باید جهت کشیدن بخیه‌ها مراجعه کند تا چند هفته از انجام کارهای سنگین و بلندکردن وسایل سنگین باید خودداری کند و ۶ تا ۸ هفته رابطه جنسی نداشته باشد. معمولاً بعد از ۶ هفته یا ۴۲ روز وضعیت بدن به حالت عادی قبل از زایمان برمی‌گردد.

• در طول سزارین چه نوع بیهوشی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد؟

برای انجام سزارین از بیهوشی جنرال یا عمومی و بی‌حسی رژیونال یا منطقه‌ای (اپیدورال، اسپاینال) استفاده می‌شود. در اکثریت موارد سزارین‌های الکتیو (انتخابی) بی‌حسی اپیدورال یا اسپاینال بر بیهوشی عمومی ارجحیت دارد چون عوارض کمتری دارد.

• برای اینکه خانمی بعد از سزارین دچار یبوست نشود چه اقداماتی باید انجام دهد؟

1. رای جلوگیری از یبوست بعد از سزارین بیمار باید مواد غذایی سرشار از فیبر مثل میوه‌ها، سبزیجات تازه و غلات بخورد.
2. مایعات زیاد بنوشد
3. پیاده‌روی کند.
4. ملین مصرف کند

• دلیل سردرد خانم‌ها بعد از سزارین چیست و آیا باید دارو مصرف کنند؟

دلایل مختلفی برای سردرد بعد از سزارین وجود دارد اما اغلب به دلیل تزریق بی‌حسی اسپاینال است. در واقع هنگام تزریق کیسه حاوی مایع مغزی نخاعی سوراخ می‌شود و مایع نشت می‌کند و مادر احساس سردرد می‌کند ولی جای نگرانی نیست.

دلایل دیگر برای سردرد بعد از سزارین شامل نوسانات فشارخون، کم‌خونی، کم‌خوابی و عدم تعادل هورمون‌ها می‌باشد.

مسمومیت بارداری نیز از عوامل نادر ولی بسیار مهمی است که می‌تواند باعث سردرد بعد از سزارین شود که در این مواقع فشارخون بالا و پروتئینوری وجود دارد.

*درمان سردرد بعد از سزارین به دلیل بی‌حسی اسپاینال:

1. داروهای مسکن جهت درمان دردهای خفیف
2. مصرف مایعات و کافئین
3. استراحت کردن
4. تزریق مایعات با حجم زیاد

و درمان نهایی سردرد ناشی از بی‌حسی اسپاینال یا اپیدورالبلادپچ است که از خود بیمار خون‌گرفته می‌شود تا در کمر بیمار تزریق شود و به این ترتیب سوراخ ایجاد شده در محل تزریق بی‌حسی نخاعی بسته می‌شود درصورتی‌که سردرد ناشی از علل دیگر باشد باید علت آن رفع شود.

استفاده از کمربند بارداری در دوره بارداری برای همه خانم‌ها توصیه می‌شود یا فقط در شرایط خاص باید استفاده گردد؟

شواهد علمی کافی برای پشتیبانی کامل از کمربندهای شکمی برای کاهش دردهای بارداری وجود ندارد ولی برخی مطالعات، مزایای بالقوه استفاده از کمربند‌های شکمی هنگام بارداری را نشان می‌دهند.

به نظر می‌رسد استفاده از کمربند‌های بارداری به‌صورت دوره‌های کوتاه از شدت درد لگن در خانم‌های باردار کم می‌کند و آنها کارهای روزمره را بهتر انجام می‌دهند.

مزایای کلی استفاده از کمربندهای بارداری شامل موارد زیر است:

1. حمایت از کمر
2. تسریع در بهبودی پس از زایمان به‌ویژه پس از سزارین
3. بهبود گردش خون
4. پیشگیری از افتادگی عضلات شکمی
5. کمک به تصحیح وضعیت بدن

• آیا لاغر شدن خانم‌های باردار در ماه‌های آخر حاملگی برای جنین عوارض دارد؟

لاغر شدن مادر می‌تواند روی رشد جنین اثر داشته باشد چون جنین تمام انرژی و مواد مغذی خود را از طریق جفت و بندناف از مادر دریافت می‌کند، لذا لاغر شدن بیش از حد مادر و سوءتغذیه آن جنین را نیز دچار سوءتغذیه می‌کند و باعث کاهش رشد داخل رحمی جنین می‌شود.

• دلایل خارش واژن در دوران بارداری چیست و راهکار درمانی آن چیست؟

دلایل خارش واژن در دوران بارداری شامل موارد زیر است:

1. عفونت‌های واژن مانند واژینوزباکتریال، عفونت قارچی، افزایش ترشحات طبیعی واژن که در طی بارداری رخ می‌دهد.
2. حساسیت به برخی مواد مثل مواد شوینده شامپو بدن و صابون
3. عفونت مجاری ادرار یا کلستاز بارداری
4. عفونت‌های مقاربتی (STD)
5. درمان خارش واژن
6. استفاده از داروهای ضد قارچ
7. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت عفونت‌های مقاربتی عفونت ادرار و واژینوز
8. شستشو با جوش شیرین
9. شستشو با آب خنک و کمپرس سرد
10. خودداری از مصرف محصولات حساسیت‌زا مثل برخی شوینده‌ها
11. استفاده از کرم‌های موضعی و در صورت کلستاز
12. استفاده از داروهای ضد صفراوی و مراجعه به متخصص گوارش
13. سردرگمی شهروندان در یافتن پزشک و مراکز درمانی، به‌عنوان اولین نیاز در شروع درمان، در حال فعالیت است.

انتهای پیام/ج